ចាប់តាំងពីបង្កើតព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទីពីរ រហូតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ អាណត្តិទី៥ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅ នៅថ្ងៃអាទិត្យទី០៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបាន និងកំពុងរៀបចំដំណើរការបោះឆ្នោតសកល ចំនួន ១១លើក ( ៦លើក បោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ និង៥លើក បោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ) រួចហើយៗ ក្នុងចំណោមការបោះឆ្នោតសកល ទាំង១១លើកនេះ គឺមានតែការបោះឆ្នោតមួយលើកគត់ ជាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រដំបូង ( នីតិកាលទី១ ) នៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលមានការរៀបចំឡើងដោយអាជ្ញាធរបណ្តោះអាសន្នអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ ( UNTAC ) និងបន្ទាប់មកដំណើរការរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត សរសេរកាត់ថា ( គ.ជ.ប-NEC ) ។
លទ្ធផល នៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ នីតិកាលទី១ ឆ្នាំ១៩៩៣ រៀបចំដោយ UNTAC គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ( CPP ) ដែលជាគណបក្សនយោបាយ មានទ្រព្យសម្បត្តិមហាសាល និងមានរចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងញឹកដូចស្និតចេក ពីលើដល់ក្រោម កាន់កាប់អំណាច តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ បានចាញ់ឆ្នោតគណបក្សហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ( FUNCINPEC ) ដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល និងចាត់ទុកជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ ខណៈការបោះឆ្នោតជាបន្តបន្ទាប់មក ដែលរៀបចំដោយ គ.ជ.ប គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានឈ្នះឆ្នោតលើគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗ និងបានកាន់កាប់អំណាច ដ៏ពេញលេញលើសលប់ រហូតទល់បច្ចុប្បន្ន ។
ឆ្លងកាត់ដំណើរការបោះឆ្នោត ចំនួន ១០លើក រួចមកហើយនេះ គឺធ្វើឲ្យមជ្ឈដ្ឋានអ្នកវិភាគ និងអ្នកតាមដានកិច្ចការសង្គមនៅកម្ពុជា កត់សម្គាល់ និងបញ្ចេញទស្សនៈថា ដើម្បីឲ្យសន្លឹកឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាម្ចាស់ឆ្នោត « មានតម្លៃ » ពិតប្រាកដនោះ លុះត្រាតែបានបំពេញនូវលក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗ មួយចំនួន ដូចខាងក្រោម ៖
១-ប្រព័ន្ធច្បាប់ ត្រូវតែធានាថា បម្រើឲ្យផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ និងផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ពិតប្រាកដ ។
២-គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ( គ.ជ.ប-NEC ) ត្រូវតែធានាថា ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវបាវចនា ឬគោលការណ៍ ឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត សច្ចៈ យុត្តិធម៌ និងតម្លាភាព ពិតប្រាកដ ។
៣-ប្រជាពលរដ្ឋ ជាម្ចាស់ឆ្នោត បានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ឬផ្តល់ការទុកចិត្តទៅលើបេក្ខជន ឬគណបក្សនយោបាយ ណាមួយបានត្រឹមត្រូវ ដែលគណបក្សនយោបាយ ឬបេក្ខជនឈ្នះឆ្នោតនោះ មានស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ក្នុងឆន្ទៈបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ និងផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ពិតប្រាកដឥតងាករេ ទាំងមុន ទាំងនៅក្រោយពេលបោះឆ្នោត ។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗ ទាំងបីយ៉ាងតិច ដូចបានលើកឡើងខាងលើ មិនត្រូវបានបំពេញទេនោះ គឺការបោះឆ្នោត ដែលចំណាយលុយ អស់រាប់សិបលានដុល្លារអាមេរិក ជាមួយនឹងសន្លឹកឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាម្ចាស់ឆ្នោត នឹងក្លាយជា « គ្មានន័យខ្លឹមសារ » ឬ « គ្មានតម្លៃ » ពោលបានត្រឹមតែបម្រើផលប្រយោជន៍ឲ្យបុគ្គល ឬក្រុមបក្ខពួក ដែលពោរពេញដោយមហិច្ឆតា អំណាចបុណ្យស័ក្តិ ទ្រព្យសម្បត្តិ ប៉ុណ្ណោះ ៕
